گره در قالی به چه معناست؟

گره يا ريشه زدن قالي يكي از امتيازاتي است كه بافت قالي را از ساير دست بافتهاي سنتي نظير گليم و جاجيم جدا مي كند. ريشه زدن عبارتست از پيچيدن يا گره زدن نخ پشمي و يا ابريشمي به دور دو چله  به طريقي كه اندازه دو سر اين گره تشكيل يك پرز دولا را در قالي بدهد. دو شيوه متمايز و متداول براي گره زدن عبارتند از:

·   گره  فارسي بافت:

براي بافت گره فارسي ابتدا مقداري ازنخ ابرپشمي را از جدا كرده و در حالي كه چاقوي فارسي باف را به دست راست دارند، با دو انگشت شست و سبابه دست چپ سر خامه جدا شده را نگه داشته و سپس به وسيله سر انگشت سبابه دست راست يك جفت چله (زير و رو) را جلو آورده و ضمن اين كه حدود 2 سانتيمتر از خامه بين انگشتان دست چپ بيرون آمده، آن را از پشت چله اول رد نموده، پس از خم كردن سر آن خامه از روي چله دوم به سمت پشت آن عبور داده و از مابين دو تار به سمت روي قالي جلو كشيده و كاملاً پايين مي آورند. اين كار با انگشت شست و سبابه دست راست صورت مي گيرد. سپس به وسيله لبه كاردك سر نخ اضافه را مي برند. زدن گره ابتدا كمي مشكل به نظر مي رسد ولي به مرور چنان مهارت و تسلط پيدا خواهد شد كه حركت انگشتان به سرعت اين كار را انجام خواهند داد. گره فارسي را گره نامتقارن نيز مي گويند زيرا خامه به دور يك تار پيچيده شده است و نسبت به تار ديگر تقارني ندارد.

   گره ترکی:

براي گره زدن به روش تركي معمولاً از قلاب قاليبافي استفاده مي شود. ابتدا مانندروش فارسي خامه را از توپك گرفته و به دست چپ مي گيرند (سر خامه ميان دو انگشت سبابه و شست دست چپ قرار مي گيرد) حال به وسيله قلاب كه در دست راست است، يك تار زير را به طرف جلو كشيده و با دست چپ سر خامه را از پشت آن مي گذرانند. در اين وضعيت سر خامه را با دو انگشت سبابه و شست دست چپ گرفته و ادامه نخ خامه را به كمك ساير انگشتان در كف همان دست مهار مي شود. خامه ضمن اين رفت و برگشت در حد فاصله دست چپ و تار زير، زاويه اي را به وجود خواهد آورد كه در رأس آن تار زير قرار دارد. حال سر قلاب را از ميان اين زاويه به طرف تار رو كه در سمت چپ تار زير قرار دارد برده و آن را دور مي زنند. سپس با سر قلاب قسمتي از خامه را كه ضلع بالايي زاويه مذكور را تشكيل داده است گرفته و قلاب را به سمت عقب مي كشند. با اين حركت سر خامه از پشت تار رو گذشته و از ميان تار زير و تار رو بيرون مي آيد. حال دو رشته نخ خامه را كه ميان دو تار ذكر شده قرار دارند گرفته و گره را پايين مي كشند و اضافه نخ خامه را به وسيله لبه قلاب مي برند. بايد سعي شود سر نخ خامه به طريقي به دست گرفته شود (ضلع بالايي زاويه) كه از يك سمت نيازي به بريدن خامه نبوده و تنها سر ديگر توسط لبه قلاب بريده شود تا در مصرف خامه صرفه جويي شود. همچنين دقت شود تا دو سر گره به يك اندازه بوده و يكي كوتاه و ديگري بلند نباشد. گره تركي را گره متقارن نيز مي گويند زيرا خامه به دور هر دو تار پيچيده شده و تارها نسبت به هم تقارن دارند.

فروش فرش دستباف